Hoe ontstaat post traumatische stress stoornis?

Wat is post traumatische stress stoornis?

Post traumatische stress stoornis (PTSS) is een stoornis dat zich ontwikkeld in mensen die een heftige situatie hebben meegemaakt[1]Post-Traumatic Stress Disorder. (z.d.). National Institute of Mental Health (NIMH). Geraadpleegd op 25 maart 2022, van https://www.nimh.nih.gov/health/topics/post-traumatic-stress-disorder-ptsd. Het kan hierbij gaan om angstaanjagende, gevaarlijke of flink schokkende situaties. Hoewel het normaal is om angstig te zijn tijdens een angstaanjagende gebeurtenis, blijven de symptomen en emoties bij PTSS vaak doorgaan, ook nadat de gebeurtenis voorbij is.

Mensen met post traumatische stress stoornis hebben vaak een verhoogd gevoel van gevaar. Hun natuurlijke “fight or flight” respons staat continu aan waardoor ze zich ook in veilige situaties onveilig voelen. Ze ervaren hierdoor meer stress, angstklachten en antisociale gedragingen[2]Breslau N. (2001). Outcomes of posttraumatic stress disorder. The Journal of clinical psychiatry, 62 Suppl 17, 55–59..

Wat is de oorzaak van post traumatische stress stoornis?

PTSS kan vanwege verschillende redenen ontstaan. Natuurrampen, oorlogen, ongelukken of overvallen zijn hier vaak grote boosdoeners van[3]Hersenstichting. (2022, 18 maart). Wat is een posttraumatische stressstoornis? Geraadpleegd op 25 maart 2022, van https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/ptss/. Uit onderzoek van Breslau (2) is gebleken dat vrouwen over het algemeen vaker PTSS krijgen als gevolg van gewelddadige aanvallen of aanrandingen. Mannen krijgen PTSS als gevolg van het ervaren van geweld bij henzelf of anderen. Ook niet-gewelddadige situaties kunnen tot PTSS leiden. Een plotselinge dood van een dierbare kan hier ook toe leiden (1).

Post traumatische stress stoornis kan op elke leeftijd ontstaan. Het is namelijk afkomstig van een chemische reactie binnen je hersenen na het meemaken van een ernstige situatie. Je kan het niet voorkomen en het maakt je niet zwakker. Het is simpelweg een lichamelijke reactie.

Symptomen van PTSS

Wanneer je PTSS hebt, kan dit de kwaliteit van je leven in de weg staan. Schijnbare onschuldige gebeurtenissen kunnen ook symptomen triggeren, wat je in de weg kan staan. PTSS symptomen lopen vrij uiteen, maar je kan ze verdelen in 4 hoofd categorieën. Deze categorieën zijn: opdringerige gedachten, vermijding, reactiviteit en gemoedstoestand.

Opdringerige gedachten

Opdringerige gedachten komen voor in de vorm van:

• Flashbacks
• Nare herinneringen die zich soms tussen je gewone gedachten wringen
• Nachtmerries over de gebeurtenis
• Intense stress ervaren wanneer je terugdenkt aan de gebeurtenis

Vermijding

Bij vermijding probeer je alle gedachten, plaatsen, situaties en mensen die te maken hadden met je gebeurtenis te vermijden. Soms vermijden mensen ook spullen als die hen teveel doen denken aan de gebeurtenis.

Reactiviteit

Reactiviteit is de manier waarop je op normale en stressvolle situaties reageert als gevolg van je PTSS. Denk hierbij aan schrikken wanneer je iemand niet hoort aankomen, moeite hebben met concentreren, het gevoel hebben dat je continu op het randje zit, en prikkelbaar zijn.

Gemoedstoestand

Ten slotte kan je gemoedstoestand ook veranderen als gevolg van post traumatische stress stoornis. Je kan vaker last hebben van negatieve gedachten over jezelf of misplaatste gevoelens hebben van schuld. Ook kan het lastig zijn om bepaalde details van de gebeurtenis te herinneren.

Hoe kan je post traumatische stress stoornis behandelen?

Wanneer je denkt last te hebben van PTSS, is het verstandig om contact op te nemen met je (huis)arts. Die kan je doorverwijzen naar een gespecialiseerde arts of psycholoog die je verder kan onderzoeken. Wanneer dan de diagnose PTSS eruit komt, kan je verder kijken naar een behandeling. Er bestaan namelijk verschillende vormen van therapie.

Over het algemeen wordt PTSS behandeld door middel van cognitieve gedragstherapie (CBT) waarbij de patiënt negatieve herinneringen vanuit een andere hoek bekijkt en hier beter mee leert om te gaan[4]Behandeling. (z.d.). NVVP. Geraadpleegd op 25 maart 2022, van https://www.nvvp.net/website/patinten-informatie/aandoeningen-/posttraumatische-stress-stoornis-ptss/behandeling. In het geval van PTSS na een verkrachting wordt EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) aangeraden als effectief hulpmiddel[5]de Jongh, A., ten Broeke, E. EMDR bij de behandeling van PTSS na verkrachting. DITH 21, 107 (2001). https://doi.org/10.1007/BF03060260.

Soms wordt medicatie ook gebruikt als optie voor de behandeling van PTSS. Je kan hierbij kiezen uit antidepressiva of rustgevende medicijnen. Welke je krijgt is afhankelijk van je klachten en symptomen.

Na een behandeling verdwijnen de klachten van PTSS meestal. Soms komen ze na verloop van tijd weer terug, waarbij een nieuwe behandeling dan goed van pas komt. Soms is er ook sprake van chronische/complexe PTSS, waarbij de klachten langer aanhouden dan 6 maanden (2). Dit kan je niet volledig genezen, maar je kan wel leren omgaan met de klachten.