Wat betekent een vitamine tekort voor onze toekomst?

Een toekomstig vitaminen en mineralen tekort

In de komende 30 jaar kunnen we vaker een vitamine tekort gaan verwachten, volgens het NPN. Het NPN is een Nederlandse branchevereniging voor alles wat te maken heeft met het ontwikkelen, produceren en leveren van voedingssupplementen. De vereniging legt uit dat de uitdaging tot aan 2050 niet is om voldoende calorieën binnen te krijgen, maar om juist voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen.

Verwachting van een stijgend vitaminen en mineralen tekort

Het NPN maakt bij hun nieuwsbericht gebruik van een onderzoek van de Universiteit van Illinois[1]Nelson, Gerald; Bogard, Jessica; Lividini, Keith; Arsenault, Joanne; Riley, Malcolm; Sulser, Timothy B.; Wiebe, Keith D.; Rosegrant, Mark W.; et al. 2018. Income growth and climate change effects on … Continue reading. Hier hebben meerdere landen, waaronder Nederland, aan meegedaan. Uit dit onderzoek blijkt dat we tegen 2050 nog wel voldoende van de volgende voedingsstoffen in ons lichaam zullen hebben:

• Magnesium, fosfor, vitamine B1, vitamine B2, vitamine B3, vitamine B6 en vitamine C.

Wel geven ze aan dat we goed moeten letten op de volgende vitamines en mineralen, omdat de kans op een tekort hiervan in 2050 erg groot is:

• Calcium en vitamine D.
• Foliumzuur en vitamine E tekorten zullen blijven aanhouden.

Uit onderzoek blijkt namelijk dat er momenteel al een redelijk groot percentage van de wereldbevolking kampt met een foliumzuur tekort[2]Rogers, L. M., Cordero, A. M., Pfeiffer, C. M., Hausman, D. B., Tsang, B. L., De-Regil, L. M., Rosenthal, J., Razzaghi, H., Wong, E. C., Weakland, A. P., & Bailey, L. B. (2018). Global folate … Continue reading.

De Universiteit van Illinois geeft daarbij ook aan dat een tekort van bepaalde voedingsstoffen afhankelijk is van de socio-economische status van een land en het klimaat. Rijkere landen hebben over het algemeen meer vleesconsumptie of vleesvervangers met de juiste voedingsstoffen daaraan toegevoegd. Zij zullen daarom minder snel te maken krijgen met een vitamine B12 tekort, kopertekort of vitamine B2 tekort. Landen waarvan de socio-economische status lager ligt, krijgen hier sneller mee te maken.

Hoe is dit tot stand gekomen?

Het lijkt een aparte gedachte, dat er te weinig voedingsstoffen in onze voedingsmiddelen zitten, maar toch is dat de realiteit aan het worden. Landen over de hele wereld hebben zich namelijk steeds meer gefocust op het vergroten van de voedselproductie. Er moet binnen een kortere tijd meer voeding geproduceerd worden. Dit heeft invloed op de gezondheid van de grond, waardoor er uiteindelijk minder voedingsstoffen uit de grond in de groenten en vruchten terecht komen[3]Colino, S. (2022, 2 mei). Fruits and vegetables are less nutritious than they used to be. Magazine. Geraadpleegd op 12 augustus 2022, van … Continue reading. De verbinding tussen het mycelium en de planten raakt verstoord en hierdoor kunnen de planten ook minder opnemen.

De rol van inkomensongelijkheid

Inkomensongelijkheid speelt hierbij echter ook een rol. Waar mensen met gemiddelde tot hoge inkomens vaak veel verse (en biologische of organische) producten kunnen kopen, hebben mensen met lagere inkomens hier minder geld voor. Door de klimaatverandering blijven de prijzen van verse producten stijgen, waardoor mensen uit lagere inkomensklassen steeds meer op zoek moeten gaan naar andere en goedkopere producten om hun voedingswaarden uit te halen. Dit zijn vaak bewerkte producten met lagere gehalten aan voedingsstoffen, volgens het NPN.

Overstap naar bewerkte producten

In andere landen is er juist sprake van inkomensgroei, maar ook dit staat in verband met vitaminetekorten. Dit komt doordat veel landen die nu te maken krijgen met economische groei, overstappen naar meer Westerse diëten in plaats van hun traditionele diëten. Deze diëten bevatten daarbij ook meer bewerkte producten die een bron zijn van verzadigde vetten, toegevoegde suikers en toegevoegde zouten.

Vitamine tekort in Nederland

Natuurgeneeskundig therapeut Laura Kluyver maakt zich ook zorgen om de voedingspatronen van mensen in Nederland. Aan de hand van een rapport van de Stichting Orthomoleculaire Educatie heeft ze een artikel geschreven over de huidige situatie van vitamine tekorten in Nederland en de mogelijke gevolgen daarvan.

Zo blijkt het dat een groot deel van de Nederlandse bevolking niet eet volgens de Voedingswijzers waardoor zij een grotere kans lopen op het verkrijgen van een vitamine tekort. Daarnaast wordt er binnen deze wijzers weinig tot geen rekening gehouden met eventuele factoren die op de gezondheid van een persoon van invloed kunnen zijn. Mensen met malabsorptie nemen bijvoorbeeld minder snel voedingsstoffen op uit hun voeding, waardoor zij uiteindelijk meer nodig hebben van hetzelfde product om evenveel voedingsstoffen binnen te krijgen als een persoon zonder deze aandoening[4]Cluysenaer, O. J. J., & Van Tongeren, J. H. M. (1988, 15 december). Malabsorptie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Geraadpleegd op 12 augustus 2022, van … Continue reading.

Waar Kluyver ook over schrijft, is dat een evenwichtig voedingspatroon over het algemeen ook te weinig voedingsstoffen bevat. Dit kunnen we ook teruglezen in het artikel van National Geographic (3).

Een mogelijke oplossing voor het vitaminen en mineralen tekort

Laura Kluyver geeft aan dat een groot deel van de Nederlandse bevolking kampt met kleine- of grote vitaminetekorten die kunnen leiden tot grotere gezondheidsklachten. Dat we te weinig voedingsstoffen uit onze voeding halen, heeft volgens haar daarbij te maken met de volgende punten:

• De landbouw verarmt door het gebruik van kunstmest, chemische stoffen, hormooninjecties bij veedieren en meer.
• De milieuvervuiling die leidt tot vervuiling van onze voeding.
• De manier waarop de ons eten bereiden.

Ze geeft aan dat ons lichaam in principe in staat is om een deel van de vervuiling uit onze voeding te elimineren dankzij de antioxidanten uit ons lichaam. Om hiervan voldoende te hebben, is het wel belangrijk dat wij genoeg producten eten die deze antioxidanten bevatten. Ook geeft Kluyver aan dat je in sommige gevallen beter gebruik kan maken van vitamine- en mineralensuppletie om het tekort aan te vullen. Supplementen zijn namelijk een geconcentreerde vorm van een bepaalde vitamine of mineraal (of een aantal bij elkaar), waardoor ons lichaam direct meer binnenkrijgt dan dat we uit onze voeding zouden binnenkrijgen.

Wat zijn de gevolgen van een vitamine tekort?

Wanneer je last krijgt van een vitamine tekort, merk je dit vaak pas wanneer het al in gang is gezet. Een laag vitaminegehalte merk je meestal nog niet zo snel, maar een echt tekort kan nare bijwerkingen en signalen met zich meebrengen. Om een mogelijk tekort te herkennen, is het daarom belangrijk om de tekenen van een vitamine tekort te kunnen identificeren. PiLeJe, een Micronutrition bedrijf, heeft de kenmerken van een ernstig vitaminetekort op een rij gezet. Wij hebben deze kort voor je samengevat en een aantal eerdere, minder ernstige, kenmerken erbij benoemd. Let hierbij wel op dat verschillende vitamines en mineralen overeenkomstige symptomen hebben. Zoek daarom altijd advies van een arts. Die kan namelijk je bloed onderzoeken om je vermoedens te bevestigen.

1. Vitamine C

Vitamine C, of ascorbinezuur, functioneert als antioxidant en het speelt een belangrijke rol bij de vorming van bindweefsel. Een licht tekort kan leiden tot een verminderde weerstand, tragere wondgenezing en last van je tandvlees. Bij een ernstig tekort kan je scheurbuik krijgen.

2. Foliumzuur

Foliumzuur wordt ook wel vitamine B9 of B11 genoemd, afhankelijk van het land. Deze vitamine is essentieel voor de aanmaak van witte en rode bloedcellen en het speelt een grote rol bij de ontwikkeling van het kind in de baarmoeder. Bij een tekort aan foliumzuur kan je last krijgen van darmklachten, vermoeidheid, bloedarmoede of, in ernstige gevallen, geboorteafwijkingen. Daarom wordt het zwangere mensen aangeraden om extra foliumzuur te slikken.

3. Vitamine B12

Vitamine B12 heb je nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen die je nodig hebt om zuurstof door je bloed te vervoeren. Het komt vrijwel alleen voor in dierlijke producten, maar tegenwoordig hebben veel plantaardige producten (zoals plantaardige melk en kaas) ook toegevoegd vitamine B12 om een tekort te voorkomen. Een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot bloedarmoede, wat weer andere klachten zoals vermoeidheid en duizeligheid met zich meebrengt. Ook kan je last krijgen van neurologische effecten zoals spierzwakte, tintelingen in de vingers en tenen, geheugenverlies en coördinatiestoornissen.

4. Vitamine D

Hoewel je huid in kleine hoeveelheden vitamine D aanmaakt, heb je dit ook nodig uit je voeding. Vitamine D draagt namelijk bij aan het behoud van stevige botten en tanden. Daarnaast heb je het nodig voor je immuunsysteem. Een vitamine D tekort kan tot symptomen van vermoeidheid en osteoporose leiden. Bij kinderen leidt het soms tot Rachitis.

5. Jodium

Jodium speelt een belangrijke rol bij je schildklier en bij de productie van je schildklierhormoon. Over het algemeen heeft onze schildklier een voorraad jodium, waardoor je pas na een aantal jaar wat zal merken van een jodiumtekort. Je kan dit herkennen aan symptomen als obstipatie, traagheid, het veel koud hebben en gewichtstoename. Bij een ernstig tekort, kan de schildklier minder goed gaan functioneren.

6. IJzer

IJzer is essentieel voor de vorming van hemoglobine, een bestandsdeel van rode bloedcellen. Deze cellen helpen bij het vervoeren van zuurstof door je lichaam. Er bestaat heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer is afkomstig uit dierlijke producten en non-heemijzer uit plantaardige producten. Hoewel je lichaam beter in staat is om heemijzer op te nemen, kan je de opname van non-heemijzer verbeteren door voldoende vitamine C binnen te krijgen. Een ijzertekort kan je herkennen aan een bleke huid, vermoeidheid, snel buiten adem zijn en rusteloze benen hebben. Een ernstig ijzertekort kan leiden tot bloedarmoede.

7. Magnesium

Magnesium heb je nodig voor de botopbouw van je lichaam en het helpt bij de aanmaak van je spieren. Daarnaast helpt het ook bij het functioneren van je spieren en de informatieoverdracht tussen de zenuwen in je lichaam. Een magnesiumtekort kan je herkennen aan zenuwen, vermoeidheid, spierkrampen en soms ook slaapproblemen. In ernstige gevallen kan je last krijgen van hartritmestoornissen.

Wie loopt risico op een vitamine tekort?

Afhankelijk van om welke voedingsstoffen het gaat, zijn er verschillende risicogroepen die kans lopen op een vitaminetekort. Wanneer je fysiek gezond bent, loop je over het algemeen minder kans op een vitaminetekort. Een paar terugkerende risicogroepen zijn echter:

• Vegetariërs en veganisten. Omdat zij geen (of minder) dierlijke producten eten, krijgen ze vaak ook minder voedingsstoffen binnen die van nature in deze producten voorkomen. Inmiddels bevatten veel vlees- en zuivelvervangers toegevoegde vitamines en mineralen om de kans op een tekort te verkleinen. Toch is het belangrijk om hier rekening mee te houden.
• Zwangere mensen en mensen die borstvoeding geven. Wanneer je een kind baart of verzorgd, heeft je lichaam extra voedingsstoffen nodig om deze door te kunnen geven aan je kind. Veel zwangere mensen wordt het daarom aangeraden om bepaalde supplementen, zoals foliumzuur, te nemen.
• Mensen met darmziekten, zoals de ziekte van Crohn, Colitis ulcerosa of PDS. Deze mensen kunnen soms last hebben van malabsorptie, waardoor zij minder voedingsstoffen opnemen via hun darmen ondanks dat ze wel voldoende binnenkrijgen.
• Ouderen. Hoe ouder je wordt, des te minder goed is je lichaam in staat om voedingsstoffen uit je voeding op te nemen. Daarom is het belangrijk om hier rekening mee te houden en om eventueel je voedingspatroon aan te vullen met supplementen.
• Mensen met een alcoholverslaving. Wanneer je last hebt van een alcoholverslaving, kunnen je darmen vaak ook minder voedingsstoffen opnemen uit je voeding. Hierdoor krijg je uiteindelijk minder voedingsstoffen binnen dan je daadwerkelijk eet.

Het effect van supplementen op een vitamine tekort

Supplementen zijn veelal beschikbaar in supermarkten, drogisten of (op recept) bij de apotheek. Dit zijn concentraten van één of meerdere vitamines en mineralen die je kan innemen. Voedingssupplementen zijn beschikbaar in de vorm van pilletjes, capsules, poeders en soms ook drankjes. Deze kunnen je dagelijkse vitaminebehoefte ondersteunen.

Niet iedereen heeft zomaar supplementen nodig, vaak is hier wel een aanleiding voor nodig. Mensen met vitaminetekorten kunnen hier bijvoorbeeld goed gebruik van maken. Wanneer je niet zeker weet of je een vitaminetekort hebt, kan je je bloed laten onderzoeken bij de huisarts. Deze vertelt je dan wat je bloedwaarden zijn en of je mogelijk één of meerdere vitamines tekortkomt. Vaak krijg je dan ook een advies met betrekking tot het nemen van supplementen.

Supplementen zijn goed in staat om een vitamine tekort op te lossen, zeker in de beginnende fasen van dit tekort.